O Chrząszczycach

Chrząszczyce są bardzo starą wsią, prawdopodobnie jej początki sięgają czasów pogaństwa. Należały do księcia opolskiego, przekazane biskupowi wrocławskiemu, zwrócone w 1260 roku księciu Władysławowi. Kościół parafialny powstał w roku 1254. Jako centrum parafii obsługującej nowo powstające wsie i osady na zachodnim brzegu Odry Chrząszczyce spełniały ważną rolę w książęcej akcji kolonizacyjnej i z tego powodu stojący tu kościół pw. św. Stanisława został obdarowany przez księcia Władysława dochodami z trzech wsi, Chrząszczyc, Złotnik i Źlinic.

Chyba żadna wieś w gminie nie zmieniała tak często swoje nazwy - łącznie w ciągu wieków było ich 14. Pierwsze brzmienie, pod którym Chrząszczyce zadebiutowały w historii to „Cremchici” - 30 listopada 1260 roku Książę Opolski Władysław, darował kościołowi we wsi o tej nazwie dochody z samej wsi, a oprócz tego ze Złotnik i Źlinic. Prawdopodobnie z tych samych czasów pochodzi obiekt o charakterze obronnej siedziby rycerskiej, którego pozostałością jest zachowane do dziś grodzisko stożkowe.
W 1814 roku zaprószony przez nieuwagę w sąsiedniej wsi pożar strawił całkowicie Chrząszczyce wraz z kościołem, z którego ocalało jedynie prezbiterium. Po pożarze w zgliszczach odnaleziono wmurowany w fasadę kościoła kamień z wyrytą datą 1099. Do dziś dokładnie nie wiadomo co to za data - rok założenia wioski, kaplicy, czy kościoła filialnego.Wieś odbudowano, odbudowa kościoła, już w całości murowanego, zakończyła się ostatecznie w 1921 roku. Ocalałe z pożaru dawnego kościoła prezbiterium stanowi obecnie kaplicę, w której znajduje się barokowy ołtarz z pierwszej połowy XVII wieku z namalowanym w 1820 roku obrazem zabójstwa św. Stanisława.
Kościół, gotycka kaplica z XIV w. wraz placem kościelnym, otaczającym go murem, postawionym w XV i XIX w., dwie bramki w starej części muru zwieńczone szczycikami i sterczyną oraz cmentarz to najważniejsze zabytki Chrząszczyc. Natomiast wewnątrz kościoła znajduje się jeden z najcenniejszych zabytków sakralnych na Opolszczyźnie – chrzcielnica z romańską czaszą pochodzącą z XII wieku (być może nawet wcześniejsza), zdobioną rzeźbionym ornamentem w kształcie winnych gron i łacińskim napisem „Was devoti baptismi” znaczącym „Naczynie chrztu świętego”. Z innych, cennych zabytków znajdujących się w kościele należy wymienić barokową monstrancję z 1662 roku, relikwiarz z ok. połowy XIXw i obrazy Matki Boskiej Szkaplerznej i św. Stanisława, obydwa z ok. 1820 roku.Zabytkowe są również księgi - chrztów, ślubów i zgonów, prowadzone od XVIII w.Następny zabytek w Chrząszczycach to barokowa, przydrożna figura św. Jana Nepomucena z XVIII/XIX wieku, rzeźbiona w kamieniu, stojąca na nowszym ceglanym postumencie. Kolejna figura św. Jana Nepomucena, drewniana,  pochodząca z pierwszej połowy XIX w. znajduje się we wnęce wschodniej bramki muru kościelnego, Do miejscowych zabytków należą również stojąca przy ul. Opolskiej kaplica zwana ”Pomnik Kansego u Margosa”, wybudowana w 1893 roku i stojący przy polnej drodze pomiędzy Chrząszczycami a wsią Folwark „Krzyż Tomechny” z 1903 roku oraz krzyże "u Webera," "u Kischla" i na cmentarzu.Zabytkowych jest także 7 domów i 1 budynek gospodarczy.  Wieś położona jest na jednym z malowniczych wzniesień pasma Wzgórz Winowskich. Otoczona polami uprawnymi, od strony wschodniej teren opada w kierunku Odry, po zachodniej stronie rośnie niewielki las sosnowy. Od strony południowej i zachodniej granice wsi wyznacza rzeka Olszynka. Przez wieś przebiega droga wojewódzka Opole - Prudnik.  W Chrząszczycach nie ma większych zakładów przemysłowych oprócz usytuowanej od wschodniej strony wsi kopalni margla „Folwark”.
Klimat całej okolicy jest typowy dla doliny Odry, od Wrocławia do Opola i dalej na południe, cieplejszy niż w całej reszcie województwa, o mniejszej liczbie opadów, krótszych zimach i dłuższych okresach typowo letniej pogody. A same Chrząszczyce znajdują się w centrum ciekawego układu mikroklimatycznego, otoczonego od północy i zachodu korytem Odry a od południa i wschodu linią Borów Niemodlińskich. Latem dość często zdarza się zjawisko krążenia burz wzdłuż linii Odry i borów. W skrajnych przypadkach całe Chrząszczyce otoczone są frontem burzowym, nad samą wsią natomiast świeci słońce. Zjawisko to sprzyja wypoczynkowi na świeżym powietrzu i stwarza niesamowite wrażenie, ale dla okolicznych rolników oraz właścicieli przydomowych ogródków jest nieco denerwujące, z zazdrością patrzą bowiem na sąsiednie wsie i pola zlewane tak potrzebnym czasem w lecie deszczem.
Chrząszczyce są siedzibą parafii, obejmującej jeszcze 3 inne miejscowości - Górki, Złotniki i Folwark.
W wiosce zachowały się specyficzne nazwy poszczególnych jej części, Wygon, Zduch, Zołpucie, Łolsyna, jak i tradycyjne przezwiska nazwisk poszczególnych rodzin.